Eg har fått meg ein blogg til, som eg tenkjer å rette meir inn mot problemstillingar i samband med eigne prosjekt på UiS. Bloggen har denne adressa: http://www.arneolavnygard.com/blog

Dermed held eg meg til meir skulerelaterte ting her til bloggs, og alt det andre på den andre bloggen.

Digi.no har i dag ei sak om at artistar vel seg vekk frå iTunes av di dei sel meir over disk. Dømet dei dreg fram er Cro-Magnon-rockaren Kid Rock, som har 1,7 millionar eksemplar av albumet «Rock’n’Roll Jesus» over disk (albumet blei ikkje lagt ut på iTunes), og hamna på tredjeplass på Billboardlista. Dette har fått selskapet til å trekke eit album frå Estelle vekk frå iTunes, ei av dei der R&B-artistane som er like givande å høyre på som det det er å glo ned i ein tallerken mjøl. Artistande blir visstnok i tillegg indignerte av policyen med å insistere på sal av enkeltlåtar, ikkje berre heile album. 

Som ein av kommentatorane til artikkelen seier, er nok dette meir ei sak platebransjen, som selskapa og distributørane deira, sveittar av. iTunes og liknande initiativ (DRM-diskusjonen aside) representerer trass alt eit nokså reint alternativ til Limewire og torrent-nedlasting, der den som har laga musikken får betalt. Det er svært mange andre ting det ikkje går an å gjere stort med, som til dømes å reversere utviklinga i kjølvatnet av digitaliseringa av musikkmediet (i alle ledd av produksjons- og distribusjonsprosessen) og følgjene av det (nye avspelingsmedium, nye måtar å oppdage, høyre på, skaffe seg musikk, osb). Joda, det er framleis folk som svergar til LP-plata, og dei har heilt sikkert langt på veg rett i at lyden er betre og at det er kjekkare å lese på eit LP-cover enn på eit CD-cover. Men LP-plata si tid er forbi, trass i slike krampetrekningar blant folk, og kidsa har vakse opp med at musikken er tilgjengeleg frå nettet eller PC-en til kompisane, og at infoen om artistane, «platecovera,» ligg strødd ut over heile nettet. Skulle til dømes Miley Cyrus ytre seg på TV, er det på YouTube i løpet av timar, noe jentene på 12 veit svært godt. 

Det er noe demografisk her som talar imot argumenta til platebransjen, om no digi.no har fått det med seg rett. Kid Rock er ikkje for dei same som Estelle, så det forundrar meg ikkje at white thrash-35-åringane tørkar smoltfeittet av fingrane og køyrer til næraste platebutikk for å kjøpe plater. Verre er det med tenåringane som høyrer på Estelle. Eg trur at dette har med kva verd du har vokse inn i. Dermed har det med alder å gjere, men ikkje nødvendigvis noe som endrar seg når du blir vaksen. Dottera mi på 11 kan godt bruke sparepengane på ein CD, men ho finn jo alt og mykje meir til på nettet, så kvifor skal ho ikkje bruke tohundrelappen på WOW heller? Verda hennar er annleis enn den eg voks inn i, og den greier ikkje platebransjen å gjere stort med. 

Dessutan er det merkeleg kor desse diskusjonane blir moralistiske. I bokbransjen er det nokså tydeleg, der dei som er vande med bøker, altså dei som skuleverket i årevis har blitt lært opp i ein bestemt teknologi for lagring og distribusjon av tekst, vil argumentere for kor mykje betre det er med papirbøker enn tekstar på skjerm. Papir er mediet for dei lange og gode tankane, medan skjermen er for alt det andre vaset. Digital musikk er på same måte øydeleggjande for heile opplevelsesverda, (den smått religiøse) inderlegheita i det å lytte til eit verk–eit album!– der jamvel storleiken på mediet blir framheva som overlegent.

Bak all denne moralen ligg ofte bransjen som speler på dette, jamfør dei ulike leseinitiativa i skuleverket («Gi rom for lesing» osv.) som i mange tilfelle er skitne blandingar av reine salsframstøt og moralistisk-nostalgisk vas om kva lesing er.

Det er ikkje verdas kulaste ting å gjere å nytte eigne bloggpostar til å berre lenke til andre, men i dette tilfellet synest eg både innhald og temperament blir svært godt ivaretatt av andre, så over til Eirik Newth.

… frå mi side, grunna nokså mykje reising i tillegg til eit par-tre essays som skal vere ferdig i løpet av våren. Skrive-energien går altså med til slik skriving. Eg håper likevel våre 4-5 lesarar held på oss i RSS-lesarane sine, for eg reknar med at det tar seg opp igjen.

Ei rekkje undersøkingar av nyare dato rører ved ei rekkje av mytene kring koss ungdommar nyttar Internett og alle farane som lurer rundt kvart hjørne, og bør lesast av både skulefolk og foreldre. Mellom anna ser vi at ungdommar (og barn) er meir fornuftige enn vi trur, og vidare at dei fleste internettrelaterte sexforbrytelsane involverer voksne som er opne om dei seksuelle motiva sine andsynes ungane. Ikkje det at det blir særleg betre av den grunn, men det rokkar ved mytene om alle fellene ungane våre blir lurte inn i berre dei beveger seg ut på nettet. 

Sjå Medietilsynets Trygg bruk-rapport her (frå Noreg) og ein artikkel på Forskning.no her (frå USA).

Via Andrew Keen les eg ein artikkel i Financial Times at Ebay har kutta ut høvet seljarane har til å vurdere kjøparane. Dette har vore ein funksjon som har vore skriven inn i "/…/ the constitution of the democratic republic of Ebay/…/," for å sitere FT-artikkelen; eit sitat som i seg sjølv hintar i retning av kor høgt vi har skatta slike funksjonar. Ebay sitt system for brukarstyrt vurdering av både kjøparar og seljarar har vore eitt av fleire døme på Web 2.0.-ifiseringa av nettet, saman med andre brukar- og delingsorienterte funksjonar og system: Wikipedia, tagging og deling av taggar, bokmeldingar og tilrådingar på Amazon, etc. 

Grunnen til at dette skjer, er at Ebay har hatt for mange dårlege erfaringar med seljarar som vurderer kjøparane negativt dersom kjøparane har noe å utsetje på kjøpet. Sladrar du på meg, sladrar eg på deg, med andre ord. Som FT-artikkelen seier det: "Even in the best of all possible online worlds, humankind eventually dissappoints." 

For dei av oss som er og har vore entusiastiske på vegner av sentrale drag ved Web 2.0.-teknologiane (Wikipedia, Amazons bokmeldingar og system for tilrådingar, tagging — i det heile tatt folksonomiane til skilnad frå taksonomiane) sit det langt inne å måtte innrøme at det luktar rart ein plass. Eg har sjølv nytta Ebay, og eg har orientert meg ut frå brukartilbakemeldingar på seljarane og synest dette har vore ein god idè. Rett etter jul vann eg ein bodrunde på ei nokså dyr sak, der seljaren var frå USA. I tilbakemeldingane som kjøparar hadde gjeve av denne seljaren, var det eit par kommentarar som handla om at seljaren hadde vore treig med å gje respons etter at kjøparane hadde vunne bodrunden. Akkurat dette skjedde med meg: Eg høyrte ingenting på eit par dagar, trass i at eg melde kjøparen nokre førespurnader om vara eg kjøpte. Følgjeleg maila eg etter kvart seljaren og fortalde at eg ikkje tok sjansen på å sende store beløp over dammen når eg ikkje følte at han responderte på meldingar eg sendte. Resultatet var ei tilbakemelding på brukarprofilen min, som var svært negativ (eg var useriøs, hadde trukke meg frå ein heilt korrekt gjennomført bodrunde og brote med pliktene eg hadde, etc.).  

Systema rundt oss blir vel aldri betre enn det vi sjølv er, og spørsmålet er vel då kor lang tid det går før vi eventuelt må erkjenne at dei digitale utopiane våre verken er meir eller mindre vellukka enn alle andre sosiale eksperiment, og av dei same grunnane: Det er heilt andre, både infrastrukturelle men òg svært grunnleggjande menneskelege, mekanismer som rår i ei verd, med dei følgjene det får for motiva til folka i denne verda. Dette har sikkert mange av oss hatt ei nagande kjensle av; kor lenge kan vi rekne med at eit fenomen som Wikipedia vil halde seg oppreist, koss i alle dagar kan eit system av gratis programvare halde seg på beina, kva motiverer folk til å delta i delingskulturar, etc. Driv vi rundt i Web 2.0.-tåka og snublar over den eine gratis lunsjen etter den andre?

Neppe. No kjenner eg berre overflatisk argumentasjonen delingsøkonomane driv med, men eg har aldri heilt late meg overtyde. Ebay-problematikken er ein ting, ein annan ting er det at Amazon produserer (eller sponsar) svært mange av det vi trur er bokmeldingar frå entusiastiske og delevillige brukarar, noe heilt anna er det at eg ser logikken i at i vår verd vil folk ha eitt eller anna igjen for innsatsen dei legg ned i ei bok, ein artikkel, ein kode til eit program, osv. Eg likar godt at einkvan kan stillast til ansvar for manglar på ei vare (og dei av oss som har kjøpt kjøken på Ikea er nøydde til å vere samde), og eg er sjølv nøydd til å prioritere tida mi, så lenge eg treng pengar for å leve. Vi er vel nokså rotfesta i ein slik økonomi, og det skal meir enn eit par entusiastar til for å endre dette. I tillegg lever vi i ei verd der fyren foran deg i køa på Rema ikkje leverer tilbake 200-lappen som dama som skal betale mistar på golvet, men heller stappar han i lomma. Slike folk skal òg (potensielt) vurdere deg på nettet, endre på Wikipedia-artikkelen om konsekvensetikk, etc. Med fare for å tagge meg sjølv som gamlis: Om ikkje what's-in-it-for-me-ideen er ein av pilarane under det norske huset (eg synest Jagland var heldig med denne, eg!), så er det i alle høve ein av nøklane til døra inn i huset.

Følgjeleg lurer eg på om vi som er opptekne av IKT i skulen må søkje svar på dei digitale (tekst-) fenomena andre plassar enn i svært laust formulerte teoriar og metaforiske skildringar av "sosiale teknologiar," "sosial programvare," "Web 2.0." og påstandar om "brukarstyring," "delingskulturar," etc. Det held ikkje å peike på 10-20 år gamle fenomen og dra slutningar som grip djupt inn i menneskeleg natur og nokså inngrodde strukturar på bagrunn av dei. Det kan godt vere at vi er på full veg inn i ein ny æra for teksten og skrivinga, men eg trur vi må søkje andre stader enn inn i maskina (og skape heilt andre metaforar) for å finne svar på koss vi skal nytte dette i skulen, før vi iverkset giganteksperiment som vi ser tendensar til i ei ukritisk og nokså gjennomgripande digitalisering av einskilde skular i Noreg.

(For gode (og, vil eg tru, inspirerande) innfallsvinklar til drøftingar om digital teknologi i skulen vil eg tru fleire skulefolk vil ha glede av Colin Lankshear og Michele Knobels artikkelarkiv. Dei har òg ein blogg.)

Midt i all støyen kring innføring av PC-ar i skulen, og ein ny, digital basiskompetanse som elevane skal lærast opp i, vil eg tilrå alle skulefolk (leiarar, lærarar, studentar) å kjøpe norskboka.no, forfatta av min gode kollega Leif Harboe.

Grunnane til at eg svært gjerne tilrår denne boka er mange. For det første er boka god (eg fekk ho nyss, og har skumma igjennom, men kjenner mykje av dette etter mange felles kursrundar over heile landet), og ho er vidare skriven av ein person som både har interesse for overgangen til ein digital skriftkultur, som har mange års røynsler i den vidaregåande skulen, og som både kan og vil reflektere didaktisk kring spørsmål om dei digitale tekstane.

For det andre synest eg at fleire av dei gamle lektorane (ikkje det at eg trur de les denne bloggen) bør ta ei lita pause frå Ibsen (han er viktig nok, men kan takast opp igjen om ei lita stund) og setje dykk ned med ei slik bok. Når eg skummar igjennom nyheitsarkivet på Lektorlagets nettsider og ser at brorparten av artiklane (følgjeleg det som engasjerer lektorane i Lektorlaget mest) handlar om sutring over at vi no tar steget over i ein ny kommunikasjonsteknologi, blir eg a) oppgitt, og b) påminna kvifor eg aldri fann det aktuelt å organisere meg i ein slik høgrevridd og reaksjonær gamlisklubb.

Boka er svært praktisk orientert, og gjev konkrete og illustrerte døme på koss du kan nytte ulike tekstverktøy på nettet. I tillegg til mange tips du kan ta med deg rett ut i klasserommet, får du refleksjonar kring kjeldekritikk og åndsverkslov — koss å hente, vurdere og bruke digitale kjelder. 

Skular: Dette bør de kjøpe til lærarane dykkar, ikkje berre i norskfaget, men til lærarar i alle fag som har behov for at elevane skal lære seg å organisere produsere og lese digitalt materiale; ta notatar (t.d. til å bruke til eksamen), arbeide saman om dokument, lagre, vurdere, kommentere og sortere kjelder, presentere og publisere, dokumentere (både i skrift og i (levande) bilde), og mykje meir. Her har de stoff til mange avdelinggsamlingar, der de kan nytte dette som utgangspunkt for digitale strategiar i ulike fag. Her får det alt rett i nevane, jamvel i papirformat.

Og du, kjære gamle norsklektor, som sette punktumet for alt konstruktivt skrivearbeid då du avslutta hovudfagsoppgåva di om Garborg i 1970: I staden for å slite deg ut på det neste innlegget i Norsklæraren om kor fælt alt er, bør du setje deg ned med ei slik bok og sjå kva dette kan bety for koss elevane kan ta med seg ein svær litterær tradisjon inn i timane dine — ein tradisjon som ganske sikkert går under radaren din, men som likefullt er svært produktiv og høgst reell.

Leif og eg har ein runde i dei ulike opplæringsregionane som dei ulike fylkeskommunane er organisert i, der vi presenterer digitale verktøy til bruk i ulike fag i vgs. I morgon står Bodø for tur, og eg har tatt turen dagen før; i fall flyet blir forseinka på kursdagen, er vi i alle høve ein som kan starte. 

Dette er samlingar som knyt saman ulike ressurspersonar, innanfor og utanfor NDLA. No er klokka 0110, og eg sit på hotellrommet og lagar ferdig dei siste skjermvideoane av presentasjonane vi gjer på seminaret. Grunnen til at eg er så seint ute, er altså at eit virus tok knekken på dei siste dagane, og no har eg endeleg tilgang til alle program og filer som eg hadde før. Oh, joy! Oh, happiness! No skal eg berre lage ein gjennomgang av koss vi kan nytte Google Maps til å skrive eit reisebrev, så tar eg meg nokre timar på øyret. Leif og eg nyttar programvaren Camtasia til å lage desse skjermvideoane, som vi deretter lastar opp til ulike LMS. Fint program å bruke til slikt.

Er det fleire enn meg som byrjar å bli lei Facebook? Odin lenkjer under til ein artikkel om privatlivets fred, men det eg byrjar å bli alvorleg lei av på Facebook, er den uendelege straumen av meiningslause meldingar, invitasjonar, filmsnuttar, og så bortetter, som folk som på ein eller annan måte er definert som mine vener pøsar på meg. Dette er ikkje ein plass å henge ut for å pjatte lenger, det er ei søppelfylling av digitalt rask som konstant blåser støv og skit i mi retning. Eg orkar ikkje tanken på eit nytt sentimentalt seriedikt frå ei velmeinande studievenninne som vidaresender nokre tankar om kor verdifull akkurat eg er, eller formidlar ein tragisk historie om ein kreftsjuk gut på 5 som treng 5000 medlemmar i ei Facebook-gruppe, og eg orkar ikkje super-, hyper-, überpokes, gifts, bitchslaps eller quiz'ar som fortel meg kva kake i kakeboksen eg er. Det er derfor det er over 300 ulesne meldingar i innboksen eller på Wall'en min, eller var det Super, Über eller Hyper Wall'en, og eg ser ikkje føre meg å respondere på ein einaste førespurnad om kor eg første gongen traff den og den, ei heller poke ein einaste ein. Eg er på ferie og veit ikkje heilt når eg er tilbake.

Akkurat no hadde eg før ete middag med eit heilt skift telefonseljarar heller enn å byrje å grave i haugen av skit som ligg opphopa på Facebook-sida mi. Viss nokre av dei som er i venekrinsen min på Facebook les dette: Ikkje send meg ein einaste YouTube-snutt til om morosame hundar eller snåttete ungar som ler — eg har lyst til framleis å like både venene mine, morosame hundar og ungar.

Dersom du er interessert i å lese om europeiske trendar i mobiltelefonbruk, kan Mobile Life, undersøkingar laga av London School of Economics i samarbeid med Carphone Warehouse, vere av interesse.