Som Erik Newt skriver i sin forfatterblogg, skal nå også Britannica bruke en «wikimodell» for å komme seg inn i den digitale leksikonverden. Jeg tror at en del av aktørene i dette spillet, også Britannica og Store Norske Leksikon, bommer på hva som egentlig er det fine/viktige med Wikipedia. Samarbeidsmodellen er en ting – og det finnes mange løsninger der som kan utnyttes bra av andre – men det virkelig viktige er at teksten (og bildene og alt det andre) er fri. Du kan bruke inneholdet i Wikipedia til det du måtte ønske. Kunnskapen er fri! Det kommer ikke frem hvilken økonomisk modell Britannica vil bruke, men etter at jeg tok en runde på nettstedet ser det ut til at det er en klassisk abonementmodell der du betaler for tilgangen til «Premium content», mens den «lettere» delen er annonsefinnansiert. Og teksten – den eies av Britannica.

Wikipedia vil fremdeles være kilden til all verdens kunnskap, simpelthen fordi store deler av verden ikke kan ta seg råd til å kjøpe kunnskapen fra Britannica. Jeg kan derfor heller ikke lage en lenke til artikkelen om Odin uten at jeg har et abonement (prøve å kikke litt rundt, så for du raskt en påminner om at dette ikke er så åpent – selv om det har annonser!). Jeg kan altså ikke dele ut denne lenken til elever, og jeg hadde ikke hatt lov til å bruke teksten i materiale jeg legger ut på nett til elevene. Mens Wikipedia sin artikkel om Odin derimot…

Bare for å ha føyd til NDLA i dette også: De har skjønt det! Poenget er at det skal være fritt, og wiki-/delingsmodellen har vist seg å være en god form for å få dette bra til.

Kom over denne i dag… og den har jo noe med digitale tekster å gjøre :-)

Jeg hørte (så på NRK2) Dagsnytt Atten her forleden. I et av innslagene der var med Espen Andersen og Petter Henriksen. De diskuterte Espen Andersens synspunkter på det at SNL skal gi ut et «gratis» leksikon og få penger fra staten for å gjøre det. Penger han heller mener det vil være fornuftig å bruke på å gjøre den norske delen av Wikipedia bedre, fordi Wikipedia kommer til å vinne uansett. Sjekk ut bloggen til Espen Andersen, der du også finner en artikkel fra digi.no om akkurat dette (ser at artikkelen er litt annerledes enn den han har liggende på bloggen sin).

Han har også noen spennende synspunkter på at SNL heller burde laget skolebøker med sin modell, at det er ikke helt stuerent at statlige læremidler skal gi et privat foretak en ny annonsekanal inn mot norske skolebarn, kvaliteten på artikler i SNL og Wikipedia og flere andre ting.

Nå skal SNL ansette fagredaktører som skal avgjøre hvilke tekster som skal inn i den «godkjente» delen av det digitale SNL. Hvis tekstene i SNL ikke blir lisensiert med Creative Commons, noe vi vel regner med siden dette ikke sier spesifikt i «reklamen», så tror jeg at SNL kan risikere å få et par litt uvante utfordringer…

Hva om en av fagredaktørene godtar noe tekst som er hentet fra/skrevet av Wikipedia? Det vil faktisk være ulovlig å ta tekst (også bearbeidet tekst) fra Wikipedia og legge det inn i SNL med en «lukket» lisens. Akkurat like ulovlig som det er å ta tekst fra SNL og legge ut på Wikipedia. Hvordan har SNL tenkt å kontrollere / sikre seg dette?

Og om SNL skulle legge ut artikler med ulik lisensiering, at f.eks. en artikkel legges ut som CC fordi teksten er hentet fra Wikipedia, så må de gjøre det tydelig – slik at teksten kan legges over i Wikipedia igjen… om den er god nok ;-)

I en kronikk i Aftenposten peker Øvrebø og Nærland på noe jeg vet Arne Olav har tenkt litt på – nemlig det å gi «publikasjonspoeng» for å vedlikehold en Wikipedia-artikkel eller en fagblogg. Som de tar opp i kronikken får akademikere i Norge ingen forskerkreditt for å skrive artikler på Wikiepedia – og den norske Wikipedia blir en «tumleplass for de glade amatører».

Odin skriv under om SNLs omlegging av leksikonmodellen sin, og nemner i eitt av punkta NDLA. Eg har svært lite å føye til alt som er skrive i bloggosfæren om dette, anna enn at eg òg samstemmer i den litt skeptiske gleda ein kan fornemme. 

Eg må likevel innrøme at eg i mi tid som NDLA-medarbeidar (frå byrjinga av prosjektet og i alle høve ut året) dels har blitt småparanoid, dels har blitt (lettare) konspirasjonsteoretisk. Idegrunnlaget til NDLA, frie og opne ressursar, stimulering av dele- og produksjonstanken, som har vore eit mål (om ikkje realistisk gjennomførbart på alle punkt, dersom ein no skal vere pragmatisk) frå byrjinga, synest eg er eit svært godt selling-point for NDLA-prosjektet: Dette er ikkje ei gratis lærebok! Dette er ein arena med tekstar og verktøy som offentlegheita eig, ikkje ein redaksjon, organisasjon eller utval forfattarar, og du kan ta dette med deg inn i LMSas, ut på weben, eller ned på papir. Etter kvart kan du òg nytte NDLA som arena for deling, samarbeid og publikasjon. Å kalle dette ei lærebok er som å kalle bob-bana på Lillehammer ein tyttebærrensar. Det kan nok brukast slik òg, men det er svært nærsynt.

Lisensieringsmodellar som er tilpassa ei anna medieverkelegheit enn den Gutenberg sparka igang er eit viktig verkemiddel for å halde desse ideane oppe. Sidan Aschehoug og Gyldendal ikkje seier noe om dette, anna enn at programvaren dei vil bruke vil bli open source, reknar eg med at det vil bli like lukka som det er no. Altså: A&G eig alt, du kan ikkje ta det med deg utan vidare ned på print, ut på Google Earth, eller inn i ein LMS. 

Vi står då igjen med eit heilt vanleg leksikon, gratis som følgje av reklamefinansiering, men med eit utvida arsenal av forfattarar administrert av fagansvarlege som igjen rapporterer til A&G-redaksjonen. Det er ikkje opning for å leggje inn artiklar, slik eg les dette, men «anledning til å bidra med nytt innhold – artikler om nye temaer, omskriving av eksisterende artikler, bilder m.m..» Desse artiklane, omskrivingane, bildene, er forslag som skal  «kanaliseres til fagansvarlige for vedkommende fag for evaluering for opptak i den kvalitetssikrede kjernen.» Det luktar litt «vi-må-finne-noe-sprekt-å-gjøre-ish-for-denne-utviklingen-på-nettet-har-kommet-så-langt-derre.» Slik tenkte Metallica òg, då dei oppretta ein YouTube-kanal for å heidre fansen sin, etter at dei hadde tråkka på dei ved å dra 300 000 smågutar for retten for å ha lasta ned Metallica-låtar frå Napster. Du kan jo klikke deg inn på MetallicaTV og lese nokre av kommentarane for å sjå koss dette er mottatt. 

Vel. Eg er open for at her ligg føringar som er lang meir radikale enn dette, for dette er ikkje mykje til endring. Interessant er det, og her kjem poenget om konspirasjonsteoriar og paranoia inn, at det blir opna for eit «lag 1,» ei redaksjonell godkjent kjerne, og eit «lag 2» med brukargenerert innhald, der ein kan flytte artiklar frå lag 2 opp til lag 1. Dette er ein av dei berande ideane i NDLA (lag 2 blir forsøksvis implementert i haust), og eitt element i det å lage læremiddel som forlaga har brukt nokre år på å le seg skakke av til no.

Brukargenerert innhald, deling, wikiar, har altså med eitt handgrep gått frå å vere tøv og fjas i forlagsverda til å bli ein forretningsmodell. 

Ein siste bekymring: Eg fryktar, når no SNL går ut og hankar inn «creative commies» som Eirik Newth, at dei ressursane som før gjekk til å oppdatere og forsvare Wikipedia no blir kanalisert inn i eit forlagsinitiativ som blir lukka i andre lisensar enn (opne variantar av) Creative Commons. Odin er inne på det same under: Kva om ein nyttar offentlege midlar til å forbetre no/nn.wikipedia.org framføre å sponse forlaga i det som ser ut som det same, gamle toget mot opne kunnskapsressursar? Eg er sikker på at ein ABM-million i året kan gjere gode ting for Wikipedia, både på nynorsk og bokmål.  

Og kommentaren om at det no er opna for nynorske artiklar gidd eg ikkje eingong kommentere.

Store norske leksikon (SNL) prøver nå å ta en «wikipedia» med slagordet «åpen og gratis for alle». I en pressemelding på de nye nettsidene sine informerer de omverden om hva som skal skje i januar 2009. Meg bekjenter det Bokklubben og Kunnskapsforlaget som står bak dette, og de planlegger at det skal finansieres gjennom reklame og en million kroner årlig fra ABM-ordningen (biblioteksmidlene). For tiden arbeider de med å knytte til seg fagansvarlige på de ulike emnefeltene som skal kvalitetssikre det som kommer inn gjennom brukerartikler.

I pressemeldingen skryter de veldig av at alt som blir så åpent:

• Åpen redigering direkte i nettleseren – men det er forbeholdt de fagansvarlige.
• Åpent for brukerartikler – det vel det som er nivå/lag 2 i NDLA. Disse artiklene kan kanaliseres til den kvalitetssikrede biten gjennom fagansvarlige.
• Åpen programvare – SNL skal drives av nyutviklet programvare som skal være fri.
• Åpning for artikler på nynorsk! Whoa….
• …og til slutt: åpning av tjenesten for brukere! Gratis!

Men… de sier ingenting om den viktigste måten et leksikon kan åpne seg opp, det som har gjort Wikipedia til det leksikonet det er. Er teksten i SNL lagt ut med en åpen/fri lisens, f.eks. Creative Commons? Jeg regner med at den ikke er det, fordi 1) de skriver ingenting om det og 2) de lever ikke lenge av reklameinntektene om teksten er CC – da havner teksten raskt på den norske Wikipedia og Wikipedia generelt har et enormt forsprang på SNL.

Hvorfor ikke bruke denne millionen fra ABM-ordningen til å gjøre den norske delen av Wikipedia bedre?

Med utgangspunkt i ein interessant diskusjon kring skulens syn på tekst og forfattar, i første omgang om skriftleg tekst, eit par postar ned («Norsklæraren revisited«), kastar eg ut ei skisse som er eit forsøk på å setje opp koss ulike tekstar kan tenkjast å forhalde seg til storleikane «tekst» og «forfattar.» Dette vil eg presisere er heilt vitskapleg uforpliktande, og gjort i ein fei i ein leikande ånd — svært spekulativt, med andre ord. I eit slikt diagram manglar masse informasjon (her skulle jo vore laga ei ordentleg korrespondanseanalyse med langt fleire faktorar inne: Grad av institusjonell tilknyting, etc.), men lat oss tenkje oss at vi plottar inn ulike tekstar i eit diagram med to akser; X: Tekst, med ein glidande skala frå fast til flytande, og Y: Forfattar/forfattarskap, med ein glidande skala frå einsemd til kollektiv. Klikk for leseleg (og stor) versjon:

For å byrje med polaritetane: Ser ein vekk frå forhald som institusjonstilknyting osv., vil her den klassiske og noverande avsluttande skriftlege eksamenen i norsk skule vere i det motsette hjørnet av Wikipedia, der Wikipedia er ein type tekst som etterstreber flyt, medan artiumsstilen (det heiter jo ikkje det, men la gå — det høyrest passe polemisk nedlatande ut) har såpass strenge krav at han både er lukka og endeleg. Vi ser òg at fleire av dei andre typiske skulestilane finst i det nord-vestre feltet, medan fleire av dei digitale sjangrane befinn seg i sør-aust på kartet. Viss vi hadde plotta inn fleire sjangrar som elevane skal forhalde seg til når dei er ute av klørne til norsklærarane sine, vil eg tru at dei aller fleste hamnar i austfeltet, med langt større aksept for kjeldebruk, redaksjonell hjelp, rettleiing og innspel i teksten enn det skulen tillèt. Avhandlinga vil eg tru høyrer heime rett under «Nyheitsartikkkel papir,» der produktet ditt gradvis blir forma av eit par rettleiarar, innspel på konferansar og frå fagfellevurderingar av artiklar som skal vere med, etc. Altså langt vekke frå den vidaregåande skulen sitt tekstideal.

Dette er jo berre eit tankeeksperiment, men det kunne ha vore interessant å realisere eit slikt prosjekt som ein kombinasjon av spørjeundersøkingar blant lærarar og elevar, i tillegg til tekstanalyser, der ein nytter korrespondanseanalyse på materialet for å sjå samanhengar mellom tekstsyn, maktforhold, tekstbruk, etc.

Poenget mitt er uansett berre det å argumentere for å opne for eit anna syn på kva tekst og forfattarskap er eller bør vere i skulen. Det skumle her er at dei to tekstane øvst til venstre er dei som langt på veg definerer koss skriving er i den vidaregåande skulen (trass i at det no blir gjort (stakkarslege) freistnader på å opne for kjeldebruk på avsluttande eksamen), medan tekstskaping i resten av verda oppheld seg langt vekke frå desse tekstane.

Leif har eit innlegg på bloggen sin om det å vere norsklærar, der han drøftar ei rekkje forhold rundt yrket, med utgangspunkt i jamnlege påstandar om kor ille det er å vere norsklærar/-lektor. Eg har sjølv nokre år som norsklærar/-lektor i den vidaregåande skulen, og synest det var ein flott jobb, som eg på mange måtar saknar. Likevel vil eg hive inn ein liten slant i denne diskusjonen, og peike på etter mitt skjønn eitt av dei heilt sentrale momenta det må ryddast opp i i norskfaget. Ein lang og parentesfylt tekst, som fungerer som eit slags hjartesukk ein fredags ettermiddag. Kan hende eg angrar seinare, men det er jo berre ein bloggpost:

For meg har den store innvendinga mot koss vi driv norskundervising handla om skriveopplæringa. Drøftingar om pensum, kanon, inn eller ut med Ibsen, koss å få elevar til å like Bjørnson etc. er dei enkle spørsmåla. Vi kjem ikkje forbi at elevane blir vurderte etter dei skriftlege produkta dei leverer (pluss ein ullen munnlegkarakter som ingen eigentleg veit heilt kva er), og skriveopplæringa blir følgjeleg svært viktig.

Samstundes er det, som Leif peiker på, ingen formelle system rundt lærarens arbeid med elevtekstane; ingen krav til eins rettepraksis (med unnatak av eksempelstilar og fellessensur for avgangselevar, som i beste fall gjev tvilsame utfall) og ingen krav til kvalitetssikring av tilbakemeldingane elevane får. Norsklæraren er ei øy, som sikkert Anne Grete Preus ville ha sagt det, hadde ho laga ein sang om norsklæraren.

Legg då til at elevane og lærarane stort sett alltid har arbeidd med dei same tekstane (med svært små endringar dei siste åra) og den same strukturen/ideologien for skriveopplæring i absolutt alle år: Eleven skal prestere ein akademisk tekst meir eller mindre i einsemd, læraren skal gje kvalifiserte tilbakemeldingar på denne teksten, og eleven skal ta inn over seg desse tilbakemeldingane og ta med seg dette når han eller ho skriv den neste teksten. Om igjen og om igjen, ad nauseam.

Det rare er at vi alle, både instinktivt og frå teorien, veit at av alle måtar du kan drive skriveopplæring på, er dette den minst effektive, eller kan hende den mest ineffektive. I tillegg til at eleven lærer lite, fører denne metoden til gigantiske rettebunkar, for alle elevane må jo skrive ein så lang tekst som mogleg kvar gong. Eleven slit altså med å få oversyn over kommentarar som handlar om alt frå fagleg innhald, makronivå og mikronivå, og læraren jobbar seg skakk for å kome igjennom alle bunkene med livet og den faglege integriteten i behald. Helgene og feriane har han ikkje i behald, uansett.

Men kven har sagt at måten å lære å skrive ein tekst på er ved å sitje åleine og skrive ein lang tekst om igjen og om igjen? Ingen eg veit om som har greie på dette seier det. Og kven har sagt at den einaste måten å synleggjere progresjon og måle skrivekompetanse på er ved å gje karakterar på 3 lange tekstar per målform per termin, og ved å ihjelkommentere lange tekstar gong på gong? Eg ser ikkje at dette kan argumenterast for særleg godt.

Norsklærarane er ufriviljuge agentar for eit eldgammalt, romantisert syn på både tekst og forfattar, der tekst er eit einsamt produkt forfatta av eit (gudommeleg) inspirert geni. Målet for skriveopplæringa er dermed å framelske slike romantiske geni i klasserommet, og ideala deira er til sjuande og sist kodeksen — den lange, verbalteksten. (Kan hende med ein ekstra forkjærligheit for romanen: Hugs at vi ikkje fekk ei særleg norskfagleg oppgradering av synet på sakprosatekstar her til lands før på 1990-talet.)

Kvifor kan ein ikkje heller skrive kortare tekstar og til dømes byggje desse ut til lengre tekstar etter kvart, ikkje gje tilbakemelding på alt alltid, og vente med å gje karakterar til eleven faktisk har arbeidd med ulike aspekt av ein tekst (til dømes først 2. året på vidaregåande, eller i februar i løpet av skuleåret)? Ein kunne då ha risikert at a) elevane hadde hatt oversynet over tilbakemeldingane dei fekk, sidan tilbakemeldingane blei færre og spissare; b) karakterfokuset hadde blitt fjerna, sidan eleven berre fekk tilbakemeldingar på tekstar, og ikkje karakterar før dei hadde innarbeidd gode arbeidsvaner i skrivinga; c) elevane fekk eit forhold til både makro- og mikroplanet i ein tekst, ikkje berre ei grautete oppfatting av "utdjup dette" og "feil i verbbøyinga," og d) ein hadde opplevd eitt eller anna rettvist ved at karakteren kom som ei følgje av systematisk arbeid med tekst, ikkje for å rettferdiggjere ein terminkarakter som du må ha, slik det er no.

Dagens praksis er ein samankokt graut av industri (30 stilar inn, retting, 30 stilar med tilbakemelding ut = læring) og romantikk (det guddommeleg inspirerte skrivegeniet), som framelskar dei som alt er flinke, dei som skjøner dialekta, skulediskursen, og som greier seg uansett. Akademikarungane.

Det har blitt sagt at tekstsamfunna vi er på veg inn i på weben har meir til felles med den plastiske før-gutenbergske tekstkulturen, der Gutenberg representerer ein historisk parentes, ei unaturleg sentrering rundt eigarskap til teksten, romantiseringa av både forfattar og roman, og sementering av teksten i ei ferdig trykt bok. No er eg ikkje sikker på at det stemmer at det etter-gutenbergske tekstomgrepet kan karakteriserast som så fiksert og upåverka av andre enn forfattaren; involvert i ein trykt roman (eller kva bok som helst) er mange skrivarar — redaksjonar, konsulentar, etc. — som alle formar boka, gjerne på nytt i utgåve etter utgåve. Men at omgrepa "forfattar" og "tekst" blir skeivt tolka i skulen, er eg ikkje i tvil om, og det er relativt enkelt å sjå dette når ein nyttar dei nye skriveromma på nettet som kontrast. At til dømes Wikipedia, som ein kollektiv, flytande, foranderleg tekst har fått den rolla det har (både som provokatør, som fyrtårn, som ein spegel mot andre tekstkulturar og -syn og ikkje minst som fungerande tekst og kjelde) er berre eitt av mange døme på at vi er nøydd til å reorientere oss i skulen når det gjeld skriving og lesing. I alle høve dersom det vi seier skal ha relevans for verda.

Det beste for norskfaget hadde kan hende vore at det hadde blitt lagt ned som eit altomfattande skrive-, lese-, kommunikasjons- og morsmålsfag, og erstatta av fag der eitt av faga var eit kommunikasjonsfag som hadde i seg mulegheiter til å ta inn over seg det materielle mediet si rolle i tekstskapinga, lesing og skriving som noe meir enn den akademiske diskursen, kommunikasjon i eit svært semiotisk felt på tvers av (og forma av!) ulike medium, etc. I så måte kan Ibsen og Aasen relokerast, ikkje hivast ut, slik at det blir plass til både refleksjon rundt kvinner i litteraturen på 1800-talet og tekstproduksjon i nettbaserte skriverom der ungdommane kan påverke verda rundt seg i kraft av skrift, og sjå koss det er å bli stilt til ansvar for haldningar og meiningar. (Det blir dei vel knapt når dei leverer diktanalyser av "Landskap med gravemaskiner," skrivesjangrar som framleis lèt til å vere idealet for skriving i nordisk- og litteraturvitskapmiljøa, som jo leverer norsklærarar til skulen.) Ein plass der både jenter og gutar finn sine skriverom, ikkje berre den romanlesande og langstilskrivande Lise.

Skulen mistar jo den kontrollen veggane i klasserommet, skrivebordskuffa og den lektorale allvitenheit og autoritet gjev, då. Og det er jo farleg. 

Via Andrew Keen les eg ein artikkel i Financial Times at Ebay har kutta ut høvet seljarane har til å vurdere kjøparane. Dette har vore ein funksjon som har vore skriven inn i "/…/ the constitution of the democratic republic of Ebay/…/," for å sitere FT-artikkelen; eit sitat som i seg sjølv hintar i retning av kor høgt vi har skatta slike funksjonar. Ebay sitt system for brukarstyrt vurdering av både kjøparar og seljarar har vore eitt av fleire døme på Web 2.0.-ifiseringa av nettet, saman med andre brukar- og delingsorienterte funksjonar og system: Wikipedia, tagging og deling av taggar, bokmeldingar og tilrådingar på Amazon, etc. 

Grunnen til at dette skjer, er at Ebay har hatt for mange dårlege erfaringar med seljarar som vurderer kjøparane negativt dersom kjøparane har noe å utsetje på kjøpet. Sladrar du på meg, sladrar eg på deg, med andre ord. Som FT-artikkelen seier det: "Even in the best of all possible online worlds, humankind eventually dissappoints." 

For dei av oss som er og har vore entusiastiske på vegner av sentrale drag ved Web 2.0.-teknologiane (Wikipedia, Amazons bokmeldingar og system for tilrådingar, tagging — i det heile tatt folksonomiane til skilnad frå taksonomiane) sit det langt inne å måtte innrøme at det luktar rart ein plass. Eg har sjølv nytta Ebay, og eg har orientert meg ut frå brukartilbakemeldingar på seljarane og synest dette har vore ein god idè. Rett etter jul vann eg ein bodrunde på ei nokså dyr sak, der seljaren var frå USA. I tilbakemeldingane som kjøparar hadde gjeve av denne seljaren, var det eit par kommentarar som handla om at seljaren hadde vore treig med å gje respons etter at kjøparane hadde vunne bodrunden. Akkurat dette skjedde med meg: Eg høyrte ingenting på eit par dagar, trass i at eg melde kjøparen nokre førespurnader om vara eg kjøpte. Følgjeleg maila eg etter kvart seljaren og fortalde at eg ikkje tok sjansen på å sende store beløp over dammen når eg ikkje følte at han responderte på meldingar eg sendte. Resultatet var ei tilbakemelding på brukarprofilen min, som var svært negativ (eg var useriøs, hadde trukke meg frå ein heilt korrekt gjennomført bodrunde og brote med pliktene eg hadde, etc.).  

Systema rundt oss blir vel aldri betre enn det vi sjølv er, og spørsmålet er vel då kor lang tid det går før vi eventuelt må erkjenne at dei digitale utopiane våre verken er meir eller mindre vellukka enn alle andre sosiale eksperiment, og av dei same grunnane: Det er heilt andre, både infrastrukturelle men òg svært grunnleggjande menneskelege, mekanismer som rår i ei verd, med dei følgjene det får for motiva til folka i denne verda. Dette har sikkert mange av oss hatt ei nagande kjensle av; kor lenge kan vi rekne med at eit fenomen som Wikipedia vil halde seg oppreist, koss i alle dagar kan eit system av gratis programvare halde seg på beina, kva motiverer folk til å delta i delingskulturar, etc. Driv vi rundt i Web 2.0.-tåka og snublar over den eine gratis lunsjen etter den andre?

Neppe. No kjenner eg berre overflatisk argumentasjonen delingsøkonomane driv med, men eg har aldri heilt late meg overtyde. Ebay-problematikken er ein ting, ein annan ting er det at Amazon produserer (eller sponsar) svært mange av det vi trur er bokmeldingar frå entusiastiske og delevillige brukarar, noe heilt anna er det at eg ser logikken i at i vår verd vil folk ha eitt eller anna igjen for innsatsen dei legg ned i ei bok, ein artikkel, ein kode til eit program, osv. Eg likar godt at einkvan kan stillast til ansvar for manglar på ei vare (og dei av oss som har kjøpt kjøken på Ikea er nøydde til å vere samde), og eg er sjølv nøydd til å prioritere tida mi, så lenge eg treng pengar for å leve. Vi er vel nokså rotfesta i ein slik økonomi, og det skal meir enn eit par entusiastar til for å endre dette. I tillegg lever vi i ei verd der fyren foran deg i køa på Rema ikkje leverer tilbake 200-lappen som dama som skal betale mistar på golvet, men heller stappar han i lomma. Slike folk skal òg (potensielt) vurdere deg på nettet, endre på Wikipedia-artikkelen om konsekvensetikk, etc. Med fare for å tagge meg sjølv som gamlis: Om ikkje what's-in-it-for-me-ideen er ein av pilarane under det norske huset (eg synest Jagland var heldig med denne, eg!), så er det i alle høve ein av nøklane til døra inn i huset.

Følgjeleg lurer eg på om vi som er opptekne av IKT i skulen må søkje svar på dei digitale (tekst-) fenomena andre plassar enn i svært laust formulerte teoriar og metaforiske skildringar av "sosiale teknologiar," "sosial programvare," "Web 2.0." og påstandar om "brukarstyring," "delingskulturar," etc. Det held ikkje å peike på 10-20 år gamle fenomen og dra slutningar som grip djupt inn i menneskeleg natur og nokså inngrodde strukturar på bagrunn av dei. Det kan godt vere at vi er på full veg inn i ein ny æra for teksten og skrivinga, men eg trur vi må søkje andre stader enn inn i maskina (og skape heilt andre metaforar) for å finne svar på koss vi skal nytte dette i skulen, før vi iverkset giganteksperiment som vi ser tendensar til i ei ukritisk og nokså gjennomgripande digitalisering av einskilde skular i Noreg.

(For gode (og, vil eg tru, inspirerande) innfallsvinklar til drøftingar om digital teknologi i skulen vil eg tru fleire skulefolk vil ha glede av Colin Lankshear og Michele Knobels artikkelarkiv. Dei har òg ein blogg.)